Groningen toen en nu: Het Koude Gat

Met een vaste onregelmatigheid gebruik ik een oude ansichtkaart of foto als vertrekpunt voor een blog over een typisch Groninger plekje inclusief de bijzondere architectuur die je er (nog) kunt zien. Deze keer een obscuur hoekje met de opmerkelijke naam Het Koude Gat dus.

Deze oude foto is uit 1909 en is de verbinding tussen de welbekende Herestraat en de Vismarkt waar, je raadt het nooit, van oudsher vis wordt verhandeld.
 

 

De herkomst van het woord gat

Waar ik zelf altijd warm van word, zijn kleine taalkundige dwarsverbandjes tussen twee moderne talen. Zo lijkt het woord gat in deze verwant te zijn aan het Engelse gate.

Ik was zelf al duizend keer door dit best koude poortje gelopen en met mijn volle verstand heb ik ook dat (officiële?) straatnaambordje gelezen maar nooit was het kwartje gevallen. Tot en met het schrijven van deze blog aan toe. En ik maar trots zijn dat ik wist dat de naam Herestraat (aan de andere kant van deze gate) niets met heren te maken heeft maar het huidige Duitse woord Heer (met hoofdletter dan natuurlijk). Wat gelijk staat aan ons woord leger in de actuelere betekenis van landmacht.
 

Rijke reiziger van lang geleden

Schrijver en reiziger Jacob van Lennep noemt Groningen rond 1800 al een on-Nederlandse stad terwijl hij net uit Friesland komt wandelen nota bene.

Het kan natuurlijk ook nog steeds gewoon meer prozaïsch zijn. Gesuggereerd wordt dat er ooit een vastgoedeigenaar zijn eigen, makkelijke toegang wilde hebben. Dat er vervolgens vaak een opmerkelijke koude lucht langs stroomde omdat de aanpalende hoge gevelwand dit hoekje vaak in de schaduw zet en het zo de naam gekregen heeft. Gewoon lekker toevallig allemaal door bijna duizend jaar bebouwing op één van de oudste stukjes Groningen waar je zelf heerlijk je fantasie op los mag laten.

Loop langs dit stukje Stad heerlijk langs deze wand verder richting de prachtige Korenbeurs waar ooit de granen van de rijke Groninger boeren verhandeld werden. Daar mag je gratis binnenkijken want het is smaakvol herbestemd tot een heuse Albert Heijn.
 

 
De gevels die je zo passeert, zijn veel nieuwer dan de daadwerkelijke gebouwen. De gevels zijn veelal aangepast aan de 17e-eeuwse mode, maar de funderingen en de casco’s zijn bijna allemaal al uit de 13e eeuw. Als je eenmaal tegenover de Korenbeurs staat, kun je linksaf de Folkingestraat in. Dit is het hart van onze voormalige Joodse wijk met aan het einde een synagoge en een opmerkelijk monument.

Ga je rechtdoor dan loop je langzaam richting de veelal op sociale media met Amsterdamse grachten verwarde Hoge en Lage der Aa(nrader).

Wat vind jij mooier? Onze Hoge der Aa of de Keizersgracht in Amsterdam?