De 9 mooiste hofjes in Groningen

Groningen staat in de top 3 van Nederlandse steden met het grootste aantal gasthuizen, ook wel hofje of convent genoemd. Het zijn er maar liefst 32. De Groningse gasthuizen boden vroeger onderdak aan pestlijders, gekken, zieken, armen, pelgrims en bejaarden. Tegenwoordig is het heerlijk toeven in een van de kleine woningen rondom een vaak grote gemeenschappelijke binnentuin. Midden in de stad en toch het gevoel van buiten wonen. Ik neem je mee langs de mooiste gasthuizen van Groningen. Onderaan de blog vind je bovendien een handige routekaart waarmee je een eigen stadswandeling langs de hofjes kunt maken, helemaal op je eigen tempo.

Zelf woonde ik in een ver verleden in een modern hofje uit 1948 aan de Noorderbinnensingel 129. De tijd leek er stil te staan. Geen straatlawaai, tsjilpende vogels en alle bewoners kenden elkaar. Een oase van rust met het Noorderplantsoen als voortuin. De huisjes waren wel erg klein en gehorig. Het voelde soms alsof ik in Madurodam woonde. Maar de plek was fantastisch en ik heb er jaren met plezier gewoond. Mijn voorliefde voor hofjes is hier geboren.

1. Sint Anthonygasthuis, Rademarkt 29

We beginnen bij het Sint Anthonygasthuis aan de Rademarkt uit 1517. De tekst boven de poort geeft al aan wie hier vroeger woonden, ‘Bespodt niet een out wyf ofte man niemant wyet waer ’t hem toe comen can’. Met andere woorden: een beetje respect voor de ouden van dagen, voor je het weet ben je er zelf een. Heb je zin om er een nachtje te slapen? Dat kan! Het gasthuis heeft een eigen B&B, te vinden op nummer 6 in onze hotel-favorietenlijst.
 

De foto in de header heb ik ook gemaakt in het Sint Anthonygasthuis.
 

2. Pepergasthuis, Peperstraat 22

Aan de rand van het uitgaansgebied van Groningen bevindt zich aan de Peperstraat het Geertruidsgasthuis of Pepergasthuis uit 1405 – vernoemd naar de heilige Gertrudis van Nijvel. In eerste instantie bedoeld voor de vele pelgrims die de rechterarm van Johannes de Doper kwamen bewonderen in de Martinikerk; de arm zou ziekten kunnen genezen. Later deed het dienst als bejaardentehuis en dolhuis. De dollen kon je op zondag tegen betaling bezichtigen. Een vreemd soort vermaak vind je niet?
 

3. Pelstergasthuis, Pelsterstraat 43

De officiële naam van het oudste gasthuis van Groningen is het Heilige Geestgasthuis anno 1267. Ooit gebouwd als ziekenzaal met woningen voor de ziekenverzorgers, inclusief een kapel om te kunnen bidden voor een spoedig herstel. Of een snelle dood natuurlijk. Vanaf de 17e eeuw werd het gasthuis alleen nog maar gebruikt voor het huisvesten en verzorgen van ouderen. Het gasthuis heeft drie binnenhofjes, die het een heerlijk dorps karakter geven. Ik vind dit zelf het mooiste hofje van Groningen. Als je bij de ingang even op de knop rechts drukt, gaat de deur vanzelf open.
 

 

 

4 en 5. Middengasthuis, Kleine Rozenstraat 844 en Grote Leliestraat 53-113

In 1867 besloot het Algemeen Diaken Gezelschap een gasthuis te stichten voor ‘fatsoenlijke, oppassende handwerkslieden en dienstboden, te min vermogend om een plaats in een gasthuis met een hooge inkoopsom en nog te goed om eene plaats in het diaconiegasthuis te zoeken‘. Hieruit ontstond in 1873 het Middengasthuis. Je moest wel hervormd zijn om hier te mogen wonen. Het gasthuis werd zo’n succes dat er in 1895 een tweede Middengasthuis werd gesticht in de nabij gelegen Grote Leliestraat.
 

 
De Grote Leliestraat is de straat met de hoogste gasthuisdichtheid van Groningen. Binnen een straal van nog geen honderd meter staan er maar liefst drie, de één nog pittoresker dan de ander.
 

6. Sint Martinus Gasthuis, 1880, Grote Leliestraat 23

Vanaf 1880 konden oudere rooms-katholieken terecht in het Sint Martinus Gasthuis. Nou ja ‘oud’. Voor mannen gold een minimumleeftijd van 55 jaar en voor vrouwen was dat 50 jaar. Een voorwaarde was wel dat zij zich fatsoenlijk gedroegen, dus geen onzedelijk gedrag of ordeverstoring. Het motto van het gasthuis was ‘Liefde tot God en Onze Evennaasten’. Voor gehuwden bedroeg de inkoopsom 1.500 gulden (omgerekend zo’n 680 euro) en voor ongehuwden 900 gulden (omgerekend zo’n 408 euro). Hiervoor kreeg je een kamer in het gasthuis en een wekelijkse toelage van 5 gulden. In oktober kreeg je vanwege de naderende winter het dubbele bedrag. De winters waren toen nog lang en koud.
 

 

7. Pieternellagasthuis, Grote Leliestraat 34

In 1870 besloot Ludewé Vink (zie foto van haar borstbeeld in de binnentuin) ter nagedachtenis aan haar twee overleden kinderen Pieter en Pieternella, tot het stichten van het Pieternellagasthuis. Ludewé stelde hoge eisen aan potentiële bewoners. Ze moesten een voorbeeldige levenswandel hebben. Dus geen alcohol en geen overlast, anders stopte de wekelijkse toelage. En schippers kregen voorrang. Haar eigen vader was namelijk ook schipper geweest. Rond de Eerste Wereldoorlog deed elektriciteit haar intrede in het gasthuis. Elk huis kreeg een eigen peertje, maar het aan- en uitdoen van het licht gebeurde tot de jaren zestig centraal door de huismeester. Dus lekker tot diep in de nacht een boek lezen kon je wel vergeten.
 

 

8. Remonstrants Gasthuis, Noorderbinnensingel 33

Dit gasthuis uit 1890 wordt ook wel de Rozenhof genoemd, vanwege het grote aantal rozen in de binnentuin. Ook Remonstranten kregen in die tijd behoefte aan een eigen plek. Je moest er toch niet aan denken om als Remonstrant op leeftijd tussen bejaarde Hervormden of nog erger de Rooms-Katholieken terecht te komen! Blikvanger is de vijfenveertig meter hoge watertoren uit 1908, die boven de huisjes uit toornt. De toren is nu te huur voor feesten en partijen.
 

 

9. Typografengasthuis, Petrus Campussingel 37-117

Het Groninger Boekverkoopers College besloot in 1903 tot de stichting van het Typografengasthuis, vooral bedoeld om het kapitaal van de stichting te beleggen in onroerend goed. Met de winst uit de verhuur van de huizen kon het pensioenfonds van hun werknemers, de typografen oftewel letterzetters, gevuld worden. In de jaren 70 van de vorige eeuw werd het gasthuis verkocht vanwege de te hoge exploitatiekosten. Beleggen in een gasthuis bleek toch niet zo’n rendabele investering te zijn geweest.
 

 

Routekaart voor jouw eigen Hofjeswandeling in Groningen

Heb je na het lezen van deze blog zin gekregen om zelf de hofjes te ontdekken? Goed nieuws: ik heb alle hofjes in Groningen voor je op een handige kaart gezet! Deze Google Maps-kaart maakt het eenvoudig om je eigen stadswandeling in Groningen langs hofjes te plannen. Een leuke route die je zelf in je eigen tempo kunt volgen. De meeste hofjes zijn gratis te bezoeken en hebben openingstijden die meestal liggen tussen 9:00 en 18:00 uur, maar het is slim om ter plekke de informatiebordjes te checken. Zo kun je op een ontspannen manier genieten van deze verborgen parels in Stad. Veel wandelplezier!
 
In welk Gronings gasthuis zou je zelf graag willen wonen? Laat het me hieronder weten.